Εκ της σήμανσης: Σύμφωνα με τον αρχαίο περιηγητή Παυσανία, ο υψηλότερος από τους τρεις λόφους δυτικά της Ακρόπολης πήρε το όνομα του από τον ποιητή Μουσαίο, που έζησε, δίδαξε και τάφηκε σε αυτόν. Η διαμορφωμένη με λαξεύσεις στο φυσικό βράχο πλατεία στα ΒΑ της κορυφής του Λόφου, με κόγχες στα δυτικά, που διαθέτουν βάθρα για αγάλματα, θρανία και τράπεζα για προσφορές, εικάζεται ότι ανήκει στο ταφικό Ηρώο του Μουσαίου. Πιθανότερη ωστόσο είναι η ταύτιση του χώρου με τέμενος των Μουσών, στις οποίες πρέπει να ήταν αφιερωμένος ο λόφος.

Η περίοπτη και δεσπόζουσα θέση του λόφου απέναντι από την Ακρόπολη, αποτέλεσε στα μυθικά χρόνια το προπύργιο των Αθηναίων εναντίον των Αμαζόνων και διαχρονικά χρησιμοποιήθηκε ως οχυρό μεγάλης στρατηγικής σημασίας, σε σημαντικές πολεμικές επιχειρήσεις. Οι Αθηναίοι, τον 5ο αιώνα π.Χ. συμπεριέλαβαν τον λόφο στη Θεμιστόκλεια Οχύρωση, ενώ τον 4ο αιώνα π.Χ. χωροθέτησαν στην κορυφή του το Διατείχισμα. Το 294 π.Χ. ο Δημήτριος ο Πολιορκητής ενσωμάτωσε στα παλαιά τείχη ένα μικρό οχυρό, το γνωστό ως Μακεδονικό Φρούριο, και τοποθέτησε φρουρά για τον έλεγχο της πόλης.

Τον 2ο αιώνα μ.Χ., ο Γάιος Ιούλιος Αντίοχος Φιλόπαππος, πρίγκιπας από την Κομμαγηνή της Άνω Συρίας και ευεργέτης της Αθήνας, ανέγειρε στην κορυφή του λόφου των Μουσών το ταφικό του μνημείο, ύψους 12 μ., που κυριάρχησε έκτοτε του τοπίου και επέβαλε στο λόφο το όνομα του ιδρυτή του.

Το μνημείο κατασκευασμένο από πεντελικό μάρμαρο, υψώνεται πάνω σε πώρινη κρηπίδα και χωρίζεται σε δύο ζώνες: Η πρώτη ζώνη καταλαμβάνεται από ζωφόρο, όπου εικονίζεται ο Φιλόπαππος σε άρμα με συνοδεία ραβδούχων, ενώ η δεύτερη διαμορφώνεται σε κόγχες. Στην κεντρική κόγχη απεικονίζεται ο Φιλόπαππος σε θρόνο με την επιγραφή "Φιλόπαππος Επιφανούς Βησαιεύς" και στην αριστερή, σύμφωνα με την επιγραφή ο παππούς του "Βασιλεύς Αντίοχος Βασιλέως Αντιόχου". Στη δεξιά κόγχη, που δεν διασώζεται, απεικονιζόταν ο ιδρυτής της Δυναστείας "Βασιλεύς Αντίοχος Σέλευκος Νικάτωρ".

Το μνημείο σωζόταν ακέραιο έως τον 15ο αιώνα, αλλά καταστράφηκε σταδιακά από βανδαλισμούς και φυσικά φαινόμενα. Αναστηλώθηκε εν μέρει το 1904 από το μηχανικό Ν. Μπαλάνο.

Πληροφορίες: Η ελληνική ιστορία διδάσκεται με έναν παράδοξο τρόπο σήμερα, ώστε πολλές φορές, αν όχι σχεδόν πάντα, να μην έχουμε μια πλήρη εικόνα για τα όσα παρατηρούμε ή γνωρίζουμε. Αξίζει λοιπόν να σημειωθεί πως ναι μεν το μνημείο του Φιλοπάππου πρόκειται για ένα μνημείο Ρωμαϊκής εποχής, αφορά όμως έναν Έλληνα, ο οποίος και καταγόταν από την Κομμαγηνή! Το γεγονός πως βρίσκεται εγγεγραμμένος ως Ρωμαίος πολίτης είναι απόλυτα λογικό, τη στιγμή που το βασίλειο της Κομμαγηνής θα καταλυθεί, πέφτοντας έτσι στα χέρια των Ρωμαίων. Τέλος, ο τελευταίος βασιλιάς αυτού του βασιλείου, ο παππούς του Φιλοπάππου Αντίοχος ο Δ' ο Επιφανής και ο Αντίοχος ο Δ' ο Επιφανής από το Βασίλειο των Σελευκιδών, είναι δύο τελείως διαφορετικά πρόσωπα, αφού ο πρώτος έζησε μεταγενέστερα, σε περιοχή ωστόσο που έχει σχέση προφανώς με τους Σελευκίδες.

Περιοχή: Αθήνα, Αττική / Ελλάδα.
Λέξεις κλειδιά: αρχαία Αθήνα, Ρώμη, Συρία, Αρμενία, Σελευκίδες.
Πρόσθετα στοιχεία: Ο χώρος είναι μεν περιφραγμένος, ωστόσο παραμένει προσβάσιμος και παρατηρήσιμος, συνήθως όλο το 24ωρο.