Εκ της σήμανσης: Σε περιοχή με άφθονα νερά, δίπλα από τη θάλασσα, στα Κιόνια της Τήνου και σε απόσταση 3 χλμ. δυτικά της Χώρας, βρίσκεται το ιερό του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης, των κυρίαρχων θεών της θάλασσας, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία. Η ανασκαφή από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή υπήρξε σημαντική, για το λόγο ότι από όλες τις Κυκλάδες, μόνο στην Τήνο έχουμε ιερό αφιερωμένο στη λατρεία του Ποσειδώνα και της συζύγου του Αμφιτρίτης. Το ιερό ιδρύεται στα τέλη του 4ου αιώνος π.Χ. και εγκαταλείπεται στα μέσα του 3ου αιώνος μ.Χ.. Επιγραφικές και ιστορικές μαρτυρίες μας πληροφορούν ότι ο Ποσειδώνας λατρευόταν ως θεραπευτής ιατρός, όπως επίσης και η Αμφιτρίτη, η οποία θεράπευε τις στείρες γυναίκες. Προς τιμήν του θεού γίνονταν εορτές, τα "Ποσείδια" ή "Ποσειδώνια", στον κύκλο των οποίων περιλαμβάνονταν και τραγικοί αγώνες με θεατρικές παραστάσεις που πραγματοποιούνταν στο αρχαίο θέατρο της Τήνου, στην περιοχή του σημερινού ναού της Ευαγγελίστριας.

Η ίδρυση και η επέκταση του ιερού αποτελούν τμήμα ευρύτερου οικοδομικού προγράμματος, που υλοποίησαν, κατά την περίοδο της κυριαρχίας τους στις Κυκλάδες, οι μακεδονικοί βασιλικοί Οίκοι των Αντιγονιδών και των Λαγιδών, που διαδέχθηκαν τον Μέγα Αλέξανδρο. Το ιερό απέκτησε γρήγορα πανελλήνια φήμη, με αποκορύφωμα τον 3ο αιώνα π.Χ., οπότε και αποτέλεσε πόλο έλξης για προσκυνητές, ακόμα και πέρα από τα όρια του ελλαδικού χώρου, όπως από την κάτω Ιταλία, τη Μικρά Ασία και την Αφρική. Στην αρχική Α' οικοδομική φάση ανήκουν ο Ναός, η Κρήνη, το Κτίριο Β (Άβατον ή θεραπευτήριο) και το Κτίριο Q (Εστιατόριον). Τα κτίρια θεωρείται ότι εξυπηρετούσαν την άσκηση της λατρείας και τις τελετουργικές πρακτικές με σκοπό τη θεραπεία των ασθενών.

Οι Ρόδιοι, τις πρώτες δεκαετίες του 2ου αιώνος π.Χ., αναδιοργανώνουν την ομοσπονδία του "Κοινού των Νησιωτών" επιλέγοντας το νησί της Τήνου και ειδικότερα το ιερό του Ποσειδώνα ως έδρα της ομοσπονδίας. Η επιλογή τους συνδέεται άρρηκτα με την εμπορική σημασία του λιμανιού της Τήνου και την πανελλήνια φήμη του ιερού, η οποία διατηρείται και τον 1ο αιώνα π.Χ., σύμφωνα με αναφορά του περίφημου γεωγράφου Στράβωνα ότι το ιερό ήταν μεγάλο και "θέας άξιον". Η περίοδος αυτής της οικονομικής ακμής για την Τήνο αντανακλάται στο ιερό με την ανέγερση νέων επιβλητικών κτιρίων, στα τέλη του 2ου αιώνος π.Χ., όπως η Στοά, ο Βωμός, το Κτίριο D αλλά και αναθημάτων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την "Εξέδρα της Ναυσίου".

Κατά τη διάρκεια των πρώτων μ.Χ. αιώνων το ιερό διατηρεί την αίγλη του, έως τα μέσα του 3ου αιώνος μ.Χ., οπότε και εγκαταλείπεται. Την τελευταία αυτή περίοδο ακμής φανερώνει η ίδρυση λουτρών, όπως είναι οι Θέρμες Ν και C. Αγάλματα Ρωμαίων αυτοκρατόρων και επιφανών πολιτών κοσμούν το ιερό, ενώ εξίσου πολυάριθμες είναι και οι επιγραφές προς τιμήν τους!

ΧΑΡΤΗΣ - ΚΑΤΟΨΗ ΙΕΡΟΥ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ ΚΑΙ ΑΜΦΙΤΡΙΤΗΣ

1. Κτίριο D 3. Θέρμες C 5. Κρήνη & Λουτρό 7. Εξέδρα της Ναυσίου 9. Θέρμες N

2. Ναός Ποσειδώνα και Αμφιτρίτης 4. Κτίριο Β 6. Βωμός 8. Στοά 10. Κτίριο Q

Περιοχή: Κιόνια, Τήνος / Ελλάδα.
Λέξεις κλειδιά: Ιερό Ποσειδώνα και Αμφιτρίτης, Τήνος, Κυκλάδες, Παναγία, Δήλος.
Πρόσθετα στοιχεία: Το Ιερό του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης θα γνωρίσει μια τεράστια φήμη, με τους προσκυνητές να το επισκέπτονται από όλα τα μήκη και πλάτη του τότε γνωστού κόσμου. Για την ιστορία, τα οικοδομήματα που το αποτελούν θα ανεγερθούν σε τρεις διαφορετικές οικοδομικές φάσεις, και ο χώρος θα αποτελεί μια σημαντικότατη θρησκευτική θέση, για περίπου 6 ολόκληρους αιώνες!